Klauzula abuzywna

Jako konsumenci często nie mamy możliwości negocjowania postanowień umowy przedstawionej nam przez przedsiębiorcę. Przed złożeniem podpisu zawsze należy jednak bardzo dokładnie zapoznać się z jej zapisami. Może się bowiem zdarzyć, że umowa będzie zawierała zapisy dla nas niekorzystne, czy wręcz niedozwolone. Warto mieć świadomość, że kodeks cywilny reguluje tę kwestię.

Postanowienia zawarte w umowie, które nie zostały uzgodnione z klientem i są dla niego niekorzystne, noszą miano klauzul abuzywnych. Zapisy te często naruszają prawa kupującego i są sprzeczne z dobrym obyczajem. Konsument zazwyczaj nie może negocjować umów przedłożonych mu do podpisu przez operatorów telefonicznych, zakłady ubezpieczeniowe, banki, deweloperów, biura podróży, czy dostawców mediów. Stwarza to sytuację, w której przedsiębiorcy mogą próbować wykorzystać swoją uprzywilejowaną pozycję i zawrzeć w umowie zapisy naruszające interesy klienta. Warunki umowy mogą na przykład przewidywać rażąco wysokie kary za odstąpienie od umowy przez konsumenta lub w ogóle wykluczać taką możliwość. Należy wiedzieć, że zgodnie z kodeksem cywilnym, jeśli umowa zawiera klauzule abuzywne, naruszające prawa konsumenta, to jej zapisy nie są wiążące.

Podstawową cechą klauzuli abuzywnej jest to, że klient nie ma możliwości negocjowania niekorzystnego dla niego zapisu umowy. Klauzule te często dotyczą na przykład wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania wynikającego z umowy albo pozwalają na wypowiedzenie umowy przez przedsiębiorcę bez uzasadnionej przyczyny. Mówiąc najogólniej, za klauzule abuzywne można uznać te zapisy w umowie, które stoją w sprzeczności z prawami konsumenta.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, w przypadku zamieszczenia klauzul abuzywnych w umowie przez przedsiębiorcę, klient może żądać wykreślenia lub zmiany niekorzystanego zapisu. Jeśli umowa zawierająca klauzule abuzywne została już podpisana, z mocy prawa postanowienia niekorzystne dla klienta nie są wiążące. W sytuacji, gdy przedsiębiorca nie wyrazi zgody na zmianę zapisów umowy, konsument może wstąpić na drogę sądową. Klient, który spotka się z budzącymi wątpliwości zapisami w umowie, może także zgłosić ten fakt do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Do zgłoszenia należy dołączyć projekt umowy oraz uargumentować, dlaczego wskazane zapisy naruszają interesy klienta i dobre obyczaje. Należy także poinformować UOKiK, czy klient próbował negocjować wskazane zapisy z przedsiębiorcą i z jakim skutkiem. Jeśli Urząd uzna zgłoszone zapisy za klauzule abuzywne, wyda decyzję administracyjną, zgodnie z którą zapisy te będą nieważne dla wszystkich podobnych umów.