Co grozi za składanie fałszywych zeznań?

Krzywoprzysięstwo, czyli składanie fałszywych zeznań jest występkiem określonym w artykule 233 kodeksu karnego. Jest to przestępstwo przeciwko wymiarowi sprawiedliwości, zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 3. Polega na zeznaniu nieprawdy lub zatajeniu prawdy podczas składania zeznań, które mają służyć jako dowód w postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy.

Warunkiem zaistnienia odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań jest poinformowanie osoby zeznającej przez przyjmującego zeznanie w zakresie swoich uprawnień, o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań lub odebranie od niej przyrzeczenia. Ponadto nie będzie podlegać karze za krzywoprzysięstwo osoba, która nie wiedziała o prawie odmowy zeznań lub odpowiedzi na pytania, a która złoży fałszywe zeznania z obawy przed odpowiedzialnością karną, która groziłaby jemu lub osobie jej najbliższej gdyby postąpiła inaczej.

fot. bigstockphoto.com

Poza nielicznymi przypadkami świadek ma obowiązek składania zeznań. Prawo do odmowy ich składania posiadają:

• małżonkowie stron,
• zstępni,
• wstępni,
• rodzeństwo,
• powinowaci w tej samej linii lub stopniu,
• osoby pozostające ze stronami w stosunku przysposobienia.

Prawo to trwa również po ustaniu stosunku małżeństwa oraz rozwiązaniu stosunku przysposobienia.
Jednak w pewnych rodzajach postępowań świadek nie może odmówić złożenia zeznań, a dotyczy to na przykład postępowań:

• o ustalenie istnienia bądź nieistnienia małżeństwa,
• unieważnienie małżeństwa,
• ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa,
• ustalenie lub zaprzeczenie ojcostwa.

Wyjątkiem są postępowania rozwodowe.

Z prawa do odmowy składania zeznań można skorzystać, jeśli ich złożenie mogłoby narazić zeznającego lub osobę mu bliską na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową. Nie udzielić odpowiedzi można również w przypadku, gdy złożenie zeznania powodowałoby złamanie tajemnicy zawodowej, a duchowni mogą odmówić, jeśli wiązałoby się to z ujawnieniem faktów powierzonych im w trakcie spowiedzi.

Nieuzasadniona odmowa zeznawania zagrożona jest karą grzywny, którą nakłada sąd. Natomiast osoba, która mimo złożenia przysięgi i pouczenia o odpowiedzialności karnej, złoży nieprawdziwe zeznania bądź prawdę zatai, zagrożona jest karą pozbawienia wolności do lat trzech. Jeśli osoba taka nie wiedziała o prawie odmowy zeznań lub udzieleniu odpowiedzi na pytania, które mogłyby zaszkodzić jego bliskim lub jemu samemu, nie będzie podlegała karze.

W pewnych przypadkach świadek może uniknąć kary za krzywoprzysięstwo. Sytuacja taka będzie możliwa gdy jego zeznania nie będą miały wpływu na rozstrzygnięcie sprawy lub gdy sprostuje złożone zeznanie przed nieprawomocnym rozstrzygnięciem procesu.

Składanie fałszywych zeznań może mieć również konsekwencje w zakresie zatrudnienia, jeśli dotyczą procesu z udziałem pracodawcy. Gdy uzna on, że postępowanie pracownika polegające na krzywoprzysięstwie stanowi ciężkie naruszenie jego obowiązków wynikających ze stosunku pracy może rozwiązać z nim umowę w trybie dyscyplinarnym.