Czym jest rękojmia?

Rękojmia jest to odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego za wady fizyczne lub prawne sprzedanej rzeczy. Jest to odpowiedzialność obligatoryjna, wynikająca z ustawy, co oznacza, że nie może zostać przez sprzedającego wyłączona ani ograniczona. Rękojmia jest ujęta w przepisach kodeksu cywilnego.

Aby ustalić, czy kupujący może w danym przypadku skorzystać z przysługującej mu w ramach rękojmi reklamacji, należy zdefiniować pojęcie wady fizycznej i wady prawnej rzeczy.

fot. monkeybusinessimages/bigstockphoto.com

Wada fizyczna występuje, gdy zakupiony towar okaże się niezgodny z umową. Należy przez to rozumieć sytuację, gdy rzecz nie ma cech lub właściwości, o których istnieniu zapewniał sprzedawca lub reklama produktu, nie ma właściwości, które rzecz danego rodzaju mieć powinna, nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przed zakupem, a ten nie zgłosił do tego zastrzeżeń, lub jeśli rzecz została wydana kupującemu w stanie niezupełnym.

Z wadą prawną natomiast mamy do czynienia, gdy okaże się, że rzecz jest własnością osoby trzeciej, jest obciążona prawem osoby trzeciej lub istnieje ograniczenie w korzystaniu z niej lub rozporządzaniu nią na podstawie wyroku lub decyzji właściwego organu, np. jeśli rzecz została zabezpieczona jako dowód w postępowaniu karnym, albo jest przedmiotem prowadzonej przez komornika egzekucji.

W przypadku zaistnienia wady kupujący może żądać od sprzedającego jednego z czterech zachowań:

• wymiany towaru na nowy,
• jego naprawy,
• obniżenia ceny,
• odstąpienia od umowy.

To ostatnie uprawnienie przysługuje mu, jeśli wada okaże się istotna. Wybór zachowania sprzedawcy zależy od kupującego, jednak w niektórych sytuacjach sprzedawca może zaproponować inne rozwiązanie, szczególnie jeśli przemawiają za tym przesłanki, takie jak łatwość i szybkość wymiany lub naprawy rzeczy, to, czy wada jest istotna czy nie oraz czy kupiona rzecz była już wcześniej reklamowana.

Odpowiedzialność sprzedawcy względem kupującego wynosi 2 lata w przypadku ruchomości i 5 lat w przypadku nieruchomości. Termin ten liczy się od momentu wydania rzeczy. Skrócenie tego terminu może dotyczyć wyłącznie rzeczy używanych, jednak nie może być to okres krótszy niż rok, a o zmianie sprzedawca powinien poinformować kupującego. Dodatkowo na korzyść kupującego działa domniemanie o istnieniu wady już w momencie przejęcia rzeczy, które obowiązuje przez rok od jej wydania. W takim wypadku to sprzedawca musi udowodnić, że wada pojawiła się w rzeczy później, inaczej nie uniknie odpowiedzialności. Jeśli wada został wykryta lub ujawniła się po upływie 12 miesięcy, ale jeszcze w okresie obowiązywania rękojmi, to kupujący musi udowodnić, że istniała ona w rzeczy już wcześniej, i np. że jest wynikiem zastosowania materiałów niskiej jakości. Jeśli wada została przed sprzedawcę zatajona, wtedy jego odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest bezterminowa.

W przypadku gdy kupujący o wadzie wiedział w chwili przejęcia rzeczy, sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności, jednak dotyczy to wyłącznie tej konkretnej wady, a rzecz może być reklamowana jeśli ujawni się w niej inna usterka.