Jak anulować błędny przelew?

Bankowość internetowa jest coraz powszechniej wybieraną formą wykonywania przelewów, wypierając tym samym standardowe metody, tj. przelew w banku czy na poczcie. Tym samym właściciel konta wykonując przelew musi zwracać szczególną uwagę na numer konta, na który przelewa pieniądze. Jednakże błąd można popełnić również podczas wypełniania wydruku bankowego i pocztowego. W takich sytuacjach to właściciel przelewanych pieniędzy, a nie bank czy placówka pocztowa, poniesie odpowiedzialność za błędnie wykonany przelew.

fot. bartoszzakrzewski

Istnieją co prawda procedury, które taki błąd mogą cofnąć, jednak nie zawsze jest to możliwe, a tym samym odzyskanie pieniędzy wysłanych do innego adresata bywa problematyczne.

Bank wykonuje przelew zgodnie z danymi podanymi przy zleceniu. Następnie system Elixir obsługujący detaliczne rozliczenia międzybankowe w Polsce pośredniczy w dokonywaniu przelewów miedzy bankami. System ten weryfikuje poprawność rachunku, jednak nie sprawdza przy tym czy jest on zgodny z pozostałymi danymi odbiorcy przelewu. Konstrukcja numerów rachunków bankowych posiada co prawda dodatkowe zabezpieczenia, tj. w ciągu 26 cyfr dwie z nich tworzą tzw. liczbę kontrolną, której błędne wskazanie spowoduje wykrycie nieprawidłowości przez system i niezrealizowanie przelewu przez bank, o czym osoba dokonująca przelewu zostanie niezwłocznie poinformowana. Jednakże jeśli zdarzy się, że mimo błędu w numerze rachunku, w swojej konstrukcji i algorytmie będzie on poprawny, liczba kontrolna będzie zgodna z pozostałymi cyframi i będzie przypisany do konkretnego właściciela rachunku, przelew zostanie zrealizowany, a pieniądze trafią do błędnie oznaczonego odbiorcy.

Nadawca przelewu powinien poinformować bank niezwłocznie po tym, jak zorientuje się, że popełnił błąd. Jeśli dokona tego krótko po zleceniu przelewu prawdopodobnie możliwe będzie anulowanie przelewu. Jeśli jednak na tę procedurę jest już za późno, sposób i czas załatwienia sprawy będzie zależał w dużej mierze od dobrej woli banku. Zwrotu pieniędzy można też dochodzić bezpośrednio od osoby czy firmy, która przelew otrzymała, na podstawie zapisów kodeksu cywilnego dotyczących bezpodstawnego wzbogacenie, którego art. 405 wskazuje „kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości”.

Odbiorca, który uzyska nieuzasadnioną korzyść majątkową ma więc obowiązek do jej zwrotu w pełnej wysokości. To jednak również zależy wyłącznie od jego dobrej woli, a dochodzenie zwrotu na drodze powództwa cywilnego może być utrudnione, ponieważ bank odbiorcy nie udzieli o nim informacji niezbędnych do złożenia pozwu, tj. danych adresowych, imienia i nazwiska. Jednakże przed podjęciem kroków prawnych należy za pośrednictwem banku wysłać do odbiorcy wezwanie do zwrotu niesłusznie otrzymanych pieniędzy.

Utrudnieniem w odzyskaniu przelanej kwoty może więc być tajemnica bankowa. Zdaniem wielu ekspertów prawo bankowe powinno być w tym zakresie znowelizowane, ze względu na dużą ilość przelewów wykonywanych samodzielnie przez właścicieli rachunków, a tym samym większą ilość błędów popełnianych przy wpisywaniu niezbędnych danych. Z drugiej jednak strony pojawiają się głosy, że liberalizacja zapisów dotyczących tajemnicy bankowej mogłaby stwarzać pole do nadużyć w wyciąganiu pod pretekstem zwrotu pieniędzy danych klientów banków.

W sytuacji gdy dojdzie do pomyłki należy niezwłocznie skontaktować się z bankiem i wspólnie ustalić sposób odzyskania pieniędzy. Prawo nakłada na banki obowiązek udzielenia w tym zakresie wszelkiej pomocy możliwej do zrealizowania w ramach ich kompetencji i uprawnień.