Czym jest rozdzielność majątkowa?

Rozdzielność majątkowa jest jednym z rodzajów majątkowych ustrojów małżeńskich, który polega na wyłączeniu wspólności majątkowej. Zgodnie z nim każdy z małżonków zachowuje cały majątek nabyty zarówno przed, jak i po wprowadzeniu rozdzielności, i każdy z nich może dowolnie nim zarządzać.

fot. Kasia Bialasiewicz/bigstockphoto.com

Wyróżnia się dwa typy rozdzielności majątkowej – umowną i przymusową:

• Rozdzielność umowna, zwana również zwykłą, powstaje na podstawie umowy między małżonkami zawartej w formie aktu notarialnego. Małżonkowie mogą w ten sposób ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność z wyrównaniem dorobków. Poza majątkiem nabytym po zawarciu umowy małżonkowie zachowują również majątek nabyty przed zawarciem umowy. Umowę majątkową małżeńską można w dowolnym momencie zmienić lub rozwiązać, a jeżeli strony nie postanowią inaczej, a rozwiązanie nastąpi w trakcje trwania małżeństwa, między małżonkami powstanie wspólność ustawowa.

Po podpisaniu intercyzy każdy z małżonków ma swój odrębny majątek i samodzielnie pracuje na jego pomnożenie. Nie ma on również obowiązku informowania małżonka o zaciągniętych zobowiązaniach, ale również nie ma prawa decydowania o takowych zaciąganych przez drugiego małżonka. Ze względu na to, że w tym ustroju nie istnieje majątek wspólny małżonków, mogą oni nabywać prawa lub rzeczy na zasadzie współwłasności.

Ustanowienie odrębności z wyrównaniem dorobków natomiast jest dobrym rozwiązaniem, gdy jedna z osób nie pracuje zawodowo, a np. zajmuje się domem i dziećmi, a drugi z małżonków pracuje i chce ustanowienia odrębności. W trakcie trwania małżeństwa model ten nie różni się od zwykłej rozdzielności, jednak po jego ustaniu osoba, której dorobek byłby niższy może żądać wyrównania majątków.

• Innym rodzajem małżeńskiego ustroju majątkowego jest rozdzielność przymusowa, która może zostać dokonana na podstawie orzeczenia sądu lub z mocy prawa. W pierwszym przypadku z żądaniem ustanowienia rozdzielności może wystąpić każdy z małżonków, o ile zaistnieją ku temu ważne powody. Należą do nich sytuacje wywołujące stan pociągający za sobą naruszenie lub poważne zagrożenie interesów majątkowych jednego z małżonków, ale także dobra rodziny. Uprawnienie do wystąpienia z takim wnioskiem posiada również prokurator, który może wytoczyć powództwo na rzecz jednego z małżonków. Trzecim podmiotem uprawnionym do żądania rozdzielności majątkowej małżonków jest wierzyciel jednego z nich, jednak musi on udowodnić, że jest to niezbędne dla zaspokojenia wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym.

Natomiast ustanowienie rozdzielności z mocy prawa dokonuje się gdy wystąpią następujące przesłanki:
– ubezwłasnowolnienie częściowe lub całkowite jednego z małżonków,
– ogłoszenie upadłości jednego z nich,
– orzeczenie separacji.

Rozdzielność w takich wypadkach powstaje z dniem uprawomocnienia się orzeczenia sądu. W przypadku ustania wskazanych powyżej przesłanek miedzy małżonkami powstaje ustawowy ustrój majątkowy. Wyjątkowo w przypadku separacji rozdzielność może zostać utrzymana na zgodny wniosek stron.