Kiedy rodzice mogą wymagać alimentów od dzieci?

Alimenty, choć kojarzą się ze świadczeniem rodzica wobec dziecka, mogą być również zobowiązaniem odwrotnym, tj. płaconym przez dzieci na rzecz rodziców. Obowiązek dostarczania środków utrzymania dotyczy bowiem krewnych w linii prostej, jednak w pierwszej kolejności rodzice powinni zgłosić się po alimenty do swoich małżonków.

Jeśli to działanie okaże się bezskuteczne, wtedy mogą domagać się alimentów od pełnoletnich dzieci. Ponadto istnieją inne przesłanki istnienia obowiązku alimentacyjnego dzieci wobec rodziców, które muszą być spełnione łącznie, aby sąd takie świadczenie zasądził:

• rodzice muszą pozostawać w niedostatku, czyli w stanie, w którym nie mają możliwości zaspokoić wszystkich lub nawet części uzasadnionych potrzeb życia codziennego,
• dzieci muszą mieć możliwości zarobkowo-finansowe, aby temu zobowiązaniu sprostać, a sąd badając tą przesłankę bierze pod uwagę poza wynagrodzeniem podstawowym również premie i inne dodatki do wynagrodzenia, świadczenia emerytalno-rentowe, odsetki z posiadanych akcji, akcje zgromadzone na funduszach bankowych, wszelkie inne uzyskiwane dochody, np. z prowadzenia działalności gospodarczej czy wynajmu mieszkania.

fot. Yastremska/bigstockphoto.com

Jeśli powyższe kryteria zostaną spełnione sąd zasądzi obowiązek płacenia alimentów na rzecz rodziców. Może on być wykonany na kilka sposobów, tj. wypłacanie zasądzonej przez sąd kwoty, dostarczanie żywności, ubrań, leków czy opału. Rodzice alimentów mogą zażądać od każdego z dzieci, jednak w przypadku, gdy jedno z nich jest mniej zamożne, sąd może obowiązek alimentacyjny w całości lub w części przenieść na dziecko znajdujące się w lepszej sytuacji finansowej. Z reguły wystąpienie rodziców do sądu z takim wnioskiem oznacza, że rodzina nie może uregulować tej kwestii samodzielnie. Naturalne jest bowiem, że w pewnym wieku dzieci zaczynają pomagać swoim rodzicom, jeśli jest taka potrzeba, ze zwykłej wdzięczności za trud jaki oni włożyli w ich wychowanie.

Jednak bywają również sytuacje odwrotne, kiedy rodzice zainteresowali się dzieckiem dopiero, gdy dorosło i osiągnęło przyzwoity status materialny, a do tej pory nie mogło ono liczyć na rodzicielską miłość i pomoc. W takiej sytuacji zasady współżycia społecznego pozwalają twierdzić, że ubieganie się o alimenty od dziecka jest zwyczajnie nieuzasadnione. Dziecko może powołać się wtedy na przepisy prawa cywilnego i podnieść zarzut, że roszczenie rodziców czy rodzica stanowi przekroczenie przysługujących im uprawnień. Sąd oddali powództwo również w przypadku, gdy uzna, że powód sam doprowadził się do stanu niedostatku, np. unikał zatrudnienia lub był wyrzucany z pracy przez pijaństwo, nie dbał o zdrowie. Ważne przy tym jest, że prawo do wystąpienia o zapłatę alimentów mają nie tylko rodzice biologiczni, ale również macocha lub ojczym, o ile uczestniczyli w wychowaniu dziecka.