Czym jest zachowek?

Zachowkiem określa się minimalną część majątku zmarłego, gwarantowaną wszystkim ustawowym spadkobiercom niezależnie od woli osoby zmarłej. Według prawa zachowek wynosi ½ udziału spadkowego, zaś w przypadku spadkobierców małoletnich bądź trwale niezdolnych do pracy- nawet 2/3 udziału spadkowego.

Zachowek należy się najbliższej rodzinie zmarłego czyli:

• małżonkowi;
• zstępnym zmarłego – dzieciom, a jeśli one także już nie żyją to ich dzieciom, czyli wnukom i prawnukom;
• rodzicom – lecz tylko w przypadku, kiedy byliby powołani do spadku z ustawy (należy pamiętać, że w przypadku gdy zmarły zostawił małżonka oraz dzieci bądź tylko dzieci lub wnuki i prawnuki, to rodzice wówczas niczego nie dziedziczą).

Flynt/bigstockphoto.com

Zachowek prawnie nie należy się: rodzeństwu oraz dzieciom rodzeństwa zmarłego (nawet w przypadku bezpotomnej śmierci spadkodawcy), osobom wydziedziczonym w testamencie (wówczas prawo do zachowku przechodzi na ich dzieci, wnuki), tym, którzy odrzucili spadek lub się go zrzekli, osobom, które drogą sądową zostaną uznane za niegodne dziedziczenia oraz małżonkowi wyłączonemu z dziedziczenia (takiemu, który był ze zmarłym w separacji lub przeciw któremu zmarły wystąpił tuż przed śmiercią z uzasadnionym wnioskiem o orzeczenie separacji albo rozwodu z winy współmałżonka).

O zachowek można się starać, gdy osoba uprawniona do jego otrzymania nie dostała należnej mu części spadku na skutek dziedziczenia czy też zapisu w testamencie bądź na skutek darowizny poczynionej przez zmarłego jeszcze za życia (zaliczanej do spadku). Może to również nastąpić w sytuacji, kiedy uprawniony nie uzyskał jeszcze całego należnego mu spadku. Wówczas będzie mu przysługiwało roszczenie o jego uzupełnienie, tj. zapłatę różnicy pomiędzy tym co otrzymał a faktycznie należnym mu zachowkiem.

Należy pamiętać, iż wartość majątku zmarłego na potrzeby zachowku jest w bardzo specyficzny sposób obliczana. Ustalając majątek osoby zmarłej, dolicza się wówczas do niego także wszystkie darowizny dokonane rodzinie spadkodawcy. Do spadku nie dolicza się dawanych zwyczajowo drobnych darowizn, darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami bądź nieuprawnionymi do zachowku i tych dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty od otwarcia spadku.

Roszczenie o zachowek przedawnia się po 5 latach od ogłoszenia testamentu.

Pozew o zachowek może wnieść do sądu jedynie osoba do owego zachowku uprawniona.
Sprawy o zachowek w pierwszej instancji rozpatrują sądy rejonowe lub sądy okręgowe (w przypadku kwoty wyższej niż 75 000 zł, będącej przedmiotem sporu).