Dziedziczenie długów – na jakich zasadach?

W 2015 r. nastąpiło w polskim prawie parę znaczących zmian dotyczących dziedziczenia długów. Nie jest już możliwe dziedziczenie długów przez niedopatrzenie, nieznajomość przepisów czy przypadek. Zapisy obowiązują od 18 października ubiegłego roku.

Przepisy stanowią większą ochronę dłużnikom. Odnoszą się one do spadków, które zostały otwarte z datą wejścia w życie ustawy lub późniejszą. Najważniejszą wprowadzoną zmianą będzie zapis o tym, że spadkobierca ma czas 6 miesięcy od czasu dowiedzenia się o spadku na decyzję, czy go przyjmuje, czy nie. Jeśli nie zrobi nic w tej sprawie – odziedziczy spadek ze wszelkimi konsekwencjami i będzie odpowiadał za długi spadkowe tylko do wysokości ustalonego w inwentarzu stanu czynnego spadku.

fot. kadmy/bigstockphoto.com

Wcześniejsze prawo spadkowe stwarzało taką możliwość, że osoba przyjmowała spadek bez wiedzy, że przyjmuje na siebie zobowiązania finansowe. Wiązało się to w wielu przypadkach z trudnymi sytuacjami rozstrzyganymi na drodze sądowej. Społecznie oceniano takie rozwiązanie za niesprawiedliwe. Często bowiem nie wiadomo, czy spadkiem nie wiążą się długi, a najczęściej przechodził na osoby najbliższe – współmałżonka i dzieci.

Co obecnie może zrobić spadkobierca?

Ma on do wyboru dwie możliwości: przyjęcie proste i przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza.

1. Przyjęcie proste (przyjęcie bez ograniczenia odpowiedzialności za długi)

W takim wypadku spadkobierca decyduje się na przyjęcie spadku bez ograniczenia odpowiedzialności za długi i odpowiada za nie swoim majątkiem. W takim przypadku niezbędne jest złożenie odpowiedniego oświadczenia u notariusza czy w sądzie.

2. Przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności za długi)

Oznacza to, że spadkobierca ma sześć miesięcy od momentu, kiedy dowiedział się o spadku, by u notariusza lub w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania lub pobytu złożyć stosowne oświadczeni o tym, że przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza. W praktyce oznacza to, że decyduje się przyjąć również ewentualne długi, ale tylko do wartości spadku. Takie rozwiązanie w przypadku dziedziczenia spadku jest najbezpieczniejsze, bo jeśli nawet oznacza przyjęcie również długów, może to spadkobierca może po prostu oddać spadek, a nie odpowiadać za całość zobowiązania swoim majątkiem.

Jeśli spadkobierca w ciągu pół roku nie złoży oświadczenia o przyjęciu lub odrzucenie spadku, jest to również równoznaczne z dziedziczeniem z dobrodziejstwem inwentarza. Przed zmianą w takiej sytuacji następowało przyjęcie proste, przez co poprzez niewiedzę czy niedopatrzenie można było przyjąć na siebie nawet bardzo duże długi z koniecznością ich spłaty. Jeśli teraz dana osoba będzie chciała w całości odpowiadać za spadek, w tym za dług, będzie się musiała niejako o to upomnieć. Przez to spada ryzyko przypadkowego przyjęcia długów w spadku.

Zmiana prawna w tym zakresie została wprowadzona na wzór najnowszych europejskich kodyfikacji.